คนไข้จำนวนมากเมื่อเข้ามาปรึกษา มักจะมีข้อมูลที่ฝังอยู่ในใจเสมอว่า ที่ผมร่วงเป็นเพราะหนังศีรษะมัน น่าแปลกที่ความเชื่อนี้ถูกขยายไปในวงกว้างจนเกือบจะกลายเป็นความจริงไปซะแล้ว กลายเป็นว่าน้ำมันที่อยู่บนศีรษะเป็นตัวร้าย กลายเป็นจำเลยที่คนต้องการกำจัด บางครั้งหมอตรวจและวินิจฉัยว่าเป็นภาวะทางพันธุกรรมพร้อมอธิบายและเสนอภาพประกอบที่เป็นหลักการทางวิทยาศาสตร์ก็ยังไม่ค่อยเชื่อเลย เพราะความเข้าใจและความเชื่อนี้ฝังกันมานานมาก
แท้จริงแล้วน้ำมันบนหนังศีรษะไม่ได้มีพิษ แต่มีประโยชน์อย่างมาก!!
เราเข้าใจกันไปเองว่า น้ำมันที่มากจะอุดตันรูขุมขน ทำให้อาหารไปถึงรากผมได้น้อย ผมจึงร่วงและกลายเป็นผมเส้นเล็กฝอย เป็นความเข้าใจที่ผิด ขออธิบายว่าตรงนี้ต้องทำความเข้าใจทางกายวิภาคของรากผมก่อนนะคะ
รากผมคนเราเป็นส่วนที่มีชีวิต และเส้นผมเป็นแค่เซลตายแล้ว
รากผมที่เป็นเซลมีชีวิตจะฝังอยู่ใต้ผิวหนัง โดยเป็นกลุ่มเซลที่เรียงตัวกันคล้ายกระบอกยาว ที่ส่วนล่างสุดจะมีลักษณะเป็นตุ่ม (Bulb) เป็นส่วนที่เส้นเลือดวิ่งเข้ามาเลี้ยง ตรงนี้เองคือสารอาหารและอ๋อกซิเจนส่วนใหญ่ที่มาเลี้ยงเซลรากผม ช่วงตรงกลางจะประกอบด้วยกลุ่มเซลต้นกำเนิด ที่ทำหน้าที่ผลิตเซลผมให้ทับถมกันยาวขึ้นเรื่อยๆ เซลที่อยู่บนสุดจะหมดอายุขัยไปกลายเป็นชั้นโปรตีนและเคอราติน โดยการเรียงตัวเป็นแบบมีแกนกลางเส้นผมเพื่อไม่ได้เส้นผมเปราะและขาดง่ายเกินไปนั่นเอง
นอกจากเซลรากและเส้นผมแล้ว รากผมของเรายังมีต่อมเหงื่อและต่อมไขมันติดอยู่ด้วย โดยต่อมไขมันจะทำหน้าที่ผลิดไขมันเพื่อเคลือบเส้นผมและควบคุมความเป็นกรดด่างของผิวหนังศีรษะของเรา ต่อมไขมันจะติดอยู่บริเวณกึ่งกลางของรากผมและมีรูเปิดให้น้ำมันออกมาในรูขุมขน จากภาพขยายเราจะสามารถเป็นน้ำมันเยิ้มๆ อยู่ที่บริเวณรูขุมขน ซึ่งจริงๆแล้ว เป็นเรื่องปกติ
การผลิตน้ำมันที่ต่อมไขมันบนหนังศีรษะก็เหมือนกับต่อมไขมันตามใบหน้า การผลิตอาจจะมากน้อยขึ้นกับสภาพร่างกาย สภาพจิตใจ ฮอร์โมน ความเครียด อาหาร ฯลฯ เมื่อผลิตน้ำมันออกมามากก็มีโอกาสเกิดรูขุมขนอักเสบได้เช่นกัน
การที่บอกว่าไขมันไปอุดรูขุมขนแล้วทำให้ผมร่วงจึงเป็นความเชื่อที่ผิด เพราะตามกายวิภาค รากผมรับอาหารและเลือดที่มาเลี้ยงจากทางตุ่มล่างของรากที่อยู่ใต้ผิวหนัง เหมือนกับต้นไม้ที่รับอาหารจากรากที่อยู่ใต้ดิน ไม่ว่าเราจะเอาอะไรมาอุดมาพอกที่โคนต้นไม้ มันก็เจริญเติบโตอยู่ดี
คนที่ผมบางผมน้อย มักจะรู้สึกว่าหนังศีรษะมัน ก็เพราะว่าน้ำมันถูกผลิตตามปกติในขณะที่เส้นผมบางน้อยลง มีตัวซับน้ำมันน้อยลง น้ำมันที่เหลือก็ตกค้างที่หนังศีรษะมากขึ้นกว่าเดิม แค่เราล้างทำความสะอาดก็สามารถจัดการคราบไขมันที่ทำให้รำคาญออกได้โดยง่าย ส่วนการควบคุมการสร้างไขมันหรือน้ำมันที่หนังศีรษะก็อาจทำได้เช่น การควบคุมอาหารมัน การรักษาสุขภาพร่างกายให้เป็นปกติแข็งแรง หลีกเลี่ยงความเครียด หลีกเลี่ยงของมึนเมา เช่นนี้เป็นต้น
ดังนั้นหมอขอสรุปง่ายๆว่า หนังศีรษะมันไม่ได้เป็นสาเหตุที่ทำให้ผมร่วงแต่อย่างใด ตรงกันข้าม น้ำมันนี้มีประโยชน์ในการรักษาเคลือบเส้นผมไม่ให้ขาดแตกปลายง่าย ช่วยให้ผมหวีง่ายไม่พันกัน ฉะนั้นอย่าไปมัวคิดจะกำจัดน้ำมันบนหนังศีรษะเลยค่ะ แทนที่จะได้รับการรักษาที่ถูกต้องตรงจุดก็กลายเป็นเสียเวลาไปกับเรื่องที่ไม่ใช่สาเหตุอย่างน่าเสียดาย
พ.ญ. กุลกานต์ อมรพัฒนา
* ขอบคุณข้อมูลจาก : http://drkulakarn.blogspot.com/2015/09/blog-post.html?m=1
