เสริมสร้างนิสัยการนอนที่ดีให้ลูก

          ถ้าลูกร้องกวน ทำเท่าไหร่ก็ไม่ยอมหลับยอมนอน หรือนอนยาก นอนดึก ควรทำอย่างไรคะ ถามอีกข้อ
ในเด็กเล็ก สามารถใช้ยานอนหลับได้หรือไม่
“การใช้ยานอนหลับในเด็ก เป็นไม้ตายหรือทางเลือกสุดท้าย และเป็นตัวช่วยยามฉุกเฉินสำหรับคุณพ่อแม่ในคราวจำเป็นครับ เพื่อช่วยผ่อนคลายความเครียดของพ่อแม่หรือพี่เลี้ยงเป็นชั่วครั้งชั่วคราว และอาจจะมีความจำเป็นต้องใช้ยาในบางโอกาส
...แน่นอนว่ายานอนหลับในเด็กจะไม่ใช้ยาวนานมากกว่า 2 สัปดาห์ เช่นเดียวกับผู้ใหญ่ที่โดยทั่วไปจะแค่บางครั้งบางคราวเท่านั้น และยาที่ใช้ก็มีหลายประเภทและมีมากมายหลายชนิดในท้องตลาด ที่พ่อแม่สามารถหาซื้อได้เองด้วยความปลอดภัย ยกเว้นยาบางชนิดซึ่งควรจ่ายโดยแพทย์เท่านั้น
…ยานอนหลับแบ่งเป็นหลายกลุ่ม ในแต่ละชนิดมีความแตกต่างกันครับ เช่น ยาที่กินแล้วมีฤทธิ์ง่วงช่วยให้หลับได้ กลุ่มนี้มักได้แก่ยาแก้แพ้ แก้คัน ยาคลายเครียด แต่มีฤทธิ์ง่วงช่วยให้หลับได้ เป็นต้น แต่ในที่นี้ยาที่ผมอยากจะแนะนำให้ใช้ คือ 2 ตัวแรกครับ ได้แก่ Diphenhydramine และ Hydroxyzine ซึ่ง Diphenhydramine คือยาแก้แพ้ แก้คัน ปลอดภัยมากสำหรับเด็ก เป็นยาตัวแรกที่แนะนำให้ใช้ ใช้ได้ตั้งแต่เด็กอายุ 2 ขวบ ขึ้นไป
คุณพ่อคุณแม่สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป ส่วน Hydroxyzine คือยาแก้แพ้เช่นเดียวกับ Diphenhydramine การออกฤทธิ์เช่นเดียวกัน
...อย่างไรก็ดี ทั้ง Diphenhydramine และ Hydroxyzine มีผลข้างเคียงที่สำคัญคือง่วงมากครับ สาร Histamine ในสมองจะทำให้เรารู้สึกตื่น แต่ก็ทำให้เราเกิดอาการแพ้บวมแดงคัน ยาทั้งสองจะทำให้เราหายคัน แก้แพ้ หรือ Anti-histamine ผลข้างเคียงอื่นที่อาจพบได้คือ ปากแห้ง คอแห้ง และผิวแห้ง
...อีกตัวคือ Chloral hydrate เป็นยาที่กุมารแพทย์คุ้นเคยมากที่สุด หากบุตรหลานของท่านร้องกวน งอแง พบว่ามีโอกาสสูงมากที่กุมารแพทย์จะให้ยานี้แก่เด็ก ซึ่งท่านไม่สามารถหาซื้อได้จากร้านขายยา เพราะเป็นยาสำหรับแพทย์จ่ายให้เท่านั้น ข้อดีสำหรับยานี้คือ สามารถให้ได้ในเด็กเล็ก จึงเป็นยาที่แพทย์นิยมและใช้กันมานานแล้ว ยานี้ไม่เหมาะกับเด็กโตครับ เพราะว่าขมและอาจต้องใช้ปริมาณมาก อย่างไรก็ดีอย่าลืมสิ่งที่สำคัญคือ การใช้ยาไม่ควรใช้ติดต่อกันเกิน 2 สัปดาห์”
ลูกวัยเล็ก ควรต้องเสริมสร้างนิสัยการนอนที่ดีให้เขาอย่างไรบ้างคะ เขาถึงจะนอนหลับเต็มอิ่ม มีความสุข ควรเตรียมพร้อมอย่างไร ขอทราบรายละเอียดด้วยค่ะ
“ข้อแนะนำเพี่อทำให้มีการนอนหลับที่ดี สภาพห้องนอนควรเงียบ สงบ สบาย และมืด มีอุณหภูมิที่พอเหมาะ กิจวัตรประจำวัน ก่อนเข้านอนควร ทำเป็นประจำ และเคร่งครัด ซึ่งเป็นการเตรียมตัวนอนด้วยกิจกรรมง่ายๆแบบผ่อนคลาย หลีกเลี่ยงงานที่ต้องใช้สมาธิ เช่น อาบน้ำ ฟังนิทาน เป็นต้น
...ควรเข้านอนและตื่นนอนให้ตรงเวลาเป็นประจำ ทั้งวันเรียนปกติและวันหยุด เวลาตื่นนอนตอนเช้าจะสำคัญมาก ควรให้ตาเห็นแสงสว่าง รับแสงแดดให้เพียงพอในตอนเช้าทุกวัน อย่างน้อย 30 นาที
...เด็กต้องไม่หิวในเวลาเข้านอน  อาหารเล็กน้อยก่อนเข้านอนมีความจำเป็น เพื่อช่วยให้หลับได้ง่ายขึ้น ทางเลือกที่ดีที่สุดสำหรับเด็กคือ นมอุ่นๆ ครึ่งถึงหนึ่งแก้ว ที่สำคัญต้องหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มบางประเภทที่มีส่วนผสมของคาเฟอีนซึ่งอาจก่อให้เกิดปัญหาการนอนได้ เช่น โกโก้ ช็อกโกแลต น้ำอัดลม เป็นต้น ก่อนนอนอย่างน้อย 2-4 ชั่วโมงไม่ควรเล่น หรือออกกำลังกายและเล่นกีฬาหนัก
...หลีกเลี่ยงการงีบหลับตอนกลางวันในเด็กโต  การงีบหลับตอนกลางวันต้องเหมาะสมในแต่ละวัย ไม่ควรใช้ห้องนอนทำกิจกรรมอื่นๆเช่นทำการบ้าน กินอาหาร ดูโทรทัศน์ เป็นต้น”
ทำไมลูกถึงนอนยากจังค่ะ ไม่ค่อยยอมนอน ติดเล่น พอจับนอนก็ร้องงอแง เราควรช่วยลูกอย่างไร อยากให้เขานอนหลับง่ายๆ
“ปัญหาต่างๆในการนอนของเจ้าตัวน้อย มักเริ่มจากตัวเด็กเองที่กำลังปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อมใหม่ภายนอกมดลูก เด็กเล็กจะมีสมองที่กำลังเจริญเติบโต และกำลังเรียนรู้และปรับตัวที่จะนอน ซึ่งการปรับตัวไปตามช่วงเวลาในแต่ละช่วงอายุ โดยที่การปรับตัวของเด็กนี้อาจเป็นปัญหาสำหรับผู้เลี้ยงดู
...ถ้าคุณพ่อคุณแม่คิดว่าลูกมีปัญหาเรื่องการนอน ขอให้ใจเย็นสังเกตอาการลูกต่อไปก่อน แล้วตอบคำถามข้างล่างเหล่านี้ พร้อมสังเกต และจดบันทึกพฤติกรรมหรือลักษณะนิสัยเด็ก ประมาณ 2 สัปดาห์ ก็จะช่วยให้เข้าใจหรือในรายที่รับคำปรึกษาจากแพทย์ ตั้งแต่เด็กทำอะไรก่อนเข้านอน กิจกรรมใด โดยเฉพาะ 2 ชั่วโมง ก่อนนอน เวลาปกติที่เด็กเข้านอน หลังเข้านอน เด็กใช้เวลานานเท่าไรกว่าที่เด็กจะนอนหลับ ถ้าใช้เวลานานกว่า 30 นาที เพื่อที่จะหลับ เด็กทำอะไร  และคุณพ่อคุณแม่ตอบสนองการกระทำของเด็กอย่างไร
...ก่อนเข้านอนพ่อแม่ช่วยให้เด็กหลับได้ง่ายขึ้นได้อย่างไร สถานที่นอนหรือสภาพแวดล้อมที่นอน เด็กนอนห้องนอนของตัวเอง ที่อื่น หรือ ไม่นอนเตียง  เด็กต้องการอะไรเพื่อช่วยให้นอนหลับ เด็กตื่นตอนดึกหรือไม่ ตื่นกี่ครั้งต่อคืน และตื่นเวลาใด ถ้าตื่นตอนดึกพ่อแม่ทำอย่างไร เพื่อจะให้เด็กหลับต่อได้
...ขณะนอนหลับเด็กมีพฤติกรรมหรือการเคลื่อนไหวผิดปกติหรือไม่ เช่น  แขนขากระตุก เด็กละเมอ กัดฟัน เด็กนอนกรนหรือไม่กรน  อาการนอนกรนเป็นทุกคืนหรือไม่ เด็กตื่นกี่โมงตอนเช้า ตื่นเอง หรือต้องปลุก เมื่อตื่นแล้ว งอแง อยากนอนต่อ หรือสดชื่นดี ตอนกลางวันเด็กสดชื่น ร่าเริงดีหรืองอแง ง่วงตลอดเวลา ตอนกลางวันเด็กไม่สดชื่น ง่วงบ่อย หลับงีบบ่อยหรือไม่ เด็กงีบหลับตอนกลางวันบ่อยหรือไม่”

นพ.นที รักษดาวรรณ
ศูนย์ระบบประสาทและสมอง

ขอขอบคุณ โรงพยาบาลเปาโล เมมโมเรียล พหลโยธิน
โทร.0-2271-7000

* ขอขอบคุณข้อมูลจาก http://motherandchild.in.th/content/view/1146/113/