ปวดจนสุดทน ประจำเดือนมาทีไร หลีกเลี่ยงไม่ได้ กลัวก็กลัว ปวดมาก ปวดจนต้องลาหยุดงานทุกเดือน หวังว่านายจ้างจะเข้าใจ สาวที่ทำงานในบริษัท สำนักงานต่างรู้ดี ยิ่งถ้าเป็นสาวโสด ยังไม่แต่งงาน โอกาสที่ปวดประจำเดือนหรือปวดบริเวณท้องน้อย มีมากกว่าผู้หญิงที่มีลูกแล้วหรือเคยผ่านการคลอดบุตรมาแล้ว
ความเจ็บปวดนี้ มาจากเลือดประจำเดือนของผู้หญิง หากปวดมาก อาจปัสสาวะเป็นเลือด หรือเจ็บปวดเวลามีเพศสัมพันธ์ เกิดจากภาวะเลือดประจำเดือนที่จะไหลออกมา แต่มีบางส่วนที่เลือดไหลย้อนกลับ เป็นภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ เพราะเลือดไหลกลับมาตกค้างอยู่บริเวณรังไข่ นานๆ เข้า ก็กลายเป็นเหตุให้เกิดจุดๆ เป็นสีน้ำตาล
สูตินรีแพทย์ได้ทำการวิจัยและตรวจสอบแล้วพบว่า เลือดประจำเดือนที่ตกค้างนี่เป็นต้นเหตุให้ปวด บางคนปวดมาก บางคนปวดน้อย เพราะมีเส้นประสาทใกล้เคียงทำให้ปวดมากขึ้น ตัวเซลล์ที่แตกสลาย ทำให้เกิดการอักเสบ นานๆ ไป เกิดพังผืดมาติดกันทั้งรังไข่ มดลูก ลำไส้ เชื่อมติดกัน
อาการนี้เกิดขึ้นถึง 10% ของผู้หญิง แนวโน้มจะมีมากขึ้น หากมีประจำเดือนอายุ 15 ปี แต่งงานอายุ 19 ปี โอกาสปวดก็น้อย แต่ปัจจุบัน ผู้หญิงเรียนหนังสือมากขึ้น แต่งงานช้ามาก โอกาสที่จะเกิดจึงมีมาก เพราะเลือดตกค้างอยู่ที่อุ้งเชิงกรานมากขึ้น จะเริ่มปวดประมาณอายุ 18-19 ปี
เมื่อแพทย์ส่องกล้องตรวจภายในดูแล้ว พบจุดๆ ที่ผนังโพรงมดลูก มีสีน้ำตาล เป็นจุดๆ เรียกกันง่ายๆ ว่า “ช็อกโกแลตซีสต์” น่าจะเป็นต้นเหตุสำคัญให้ผู้หญิงปวดประจำเดือน มีลูกยาก หรือแท้งง่าย เจ็บปวดเวลามีเพศสัมพันธ์ หรืออาจจะพัฒนาเป็นโรคอื่นๆ ของผู้หญิงต่อไป
ศ.นพ.เสวก วีระเกียรติ (สูติ-นรีแพทย์) ผู้เชี่ยวชาญการผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช ศูนย์สุขภาพสตรีกรุงเทพ โรงพยาบาลกรุงเทพ กำลังวิจัยต้นเหตุถึงอาการที่วงการแพทย์ เรียกว่า "เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโตผิดที่" บริเวณรังไข่ เป็นที่ที่พบช็อกโกแลตซีสต์มาก เกิดการปวดท้องประจำเดือนอย่างรุนแรง ประจำเดือนมามาก และมีบุตรยาก พบในสตรีวัยเจริญพันธุ์
ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เกิดจากพังผืดในอุ้งเชิงกรานยึดทำให้เจ็บปวดเวลามีประจำเดือน ถ้าโรคกระจายไปกระเพาะปัสสาวะหรือลำไส้ใหญ่ จะมีอาการถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระปนเลือด บางรายอาจมีอาการของลำไส้แปรปรวนได้ คุณผู้หญิงจำนวนมากที่เป็นโรคนี้ จะมีภาวะมีบุตรยากด้วย
การผ่าตัดในปัจจุบัน นิยมใช้การผ่าตัดผ่านกล้อง แผลเล็ก บางคนชั่วโมงเดียวก็ขับรถกลับบ้านได้ แต่บางกรณีอาจจะขอให้พักที่โรงพยาบาลสักหนึ่งคืน เพื่อดูอาการอื่นที่อาจแทรกซ้อน แต่น้อยมากที่ต้องให้พักค้างดูอาการ เพราะปัจจุบันการผ่าตัดรักษาโรคนี้ สามารถใช้การผ่าตัดผ่านกล้องได้ทั้งหมด
มีแผลไม่เกิน 1 ซม. เจ็บปวดน้อยมาก ระหว่างและหลังการผ่าตัด นอนโรงพยาบาลสั้น และฟื้นตัวไปทำงานได้เร็ว โรงพยาบาลกรุงเทพ ปัจจุบันใช้การผ่าตัดผ่านกล้องแบบ 3 มิติ กล้องชนิดนี้ช่วยให้เห็นภาพเสมือนจริง ทำให้มีความปลอดภัยมากขึ้น หากพบช็อกโกแลตซีสต์ อย่ากลัวหรือตกใจ เพราะไม่ใช่โรคร้ายแรง
จริงๆ แล้ว ในทางการแพทย์ยังไม่แน่ใจว่า สาเหตุใดถึงทำให้เลือดประจำเดือนไหลย้อนกลับ จึงยังไม่มีวิธีป้องกันโรคนี้ได้ นอกจากแนะนำให้ใช้รังไข่ แต่งงานเร็ว เพื่อให้ตั้งครรภ์เร็วๆ
ศ.นพ. เสวก วีระเกียรติ (สูติ-นรีแพทย์)
ผู้เชี่ยวชาญการผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช
ศูนย์สุขภาพสตรีกรุงเทพ โรงพยาบาลกรุงเทพ
* ขอบคุณข้อมูลจาก : http://www.komchadluek.net/news/unclecham/194074
